تأثیر سیستم‌های مختلف خاک ورزی و میزان بقایای گیاهی بر کارآیی جذب و مصرف نیتروژن در گندم(Triticum aestivum L.)

به منظور بررسی میزان جذب، کارآیی جذب و مصرف و شاخص برداشت نیتروژن در گندم (Triticum aestivum L.)تحت تأثیر سیستم­های مختلف خاک­ورزی و سطوح بقایای کاه و کلش، آزمایشی به صورت بلوک­های خرد شده بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. نوع مدیریت خاک­ورزی در چهار سطح (1- دیسک، 2- گاوآهن برگردان­دار + دیسک، 3- گاوآهن پنجه غازی + دیسک و 4- گاوآهن قلمی + دیسک) به عنوان فاکتور عمودی و مدیریت بقایای گندم در پنج سطح (صفر، 25، 50، 75 و 100 درصد کاه گندم) به عنوان فاکتور افقی در نظر گرفته شدند. بر اساس نتایج به دست آمده، کم­ترین (58/2 درصد) و بیش‌ترین (77/2 درصد) نیتروژن دانه به­ترتیب در شرایط استفاده از دیسک و گاوآهن قلمی + دیسک مشاهده شد. بیش‌ترین میزان کارآیی جذب و مصرف نیتروژن (به ترتیب 67/60 درصد و 25/17 گرم بذر بر گرم نیتروژن خاک) نیز در شرایط شخم با گاوآهن قلمی + دیسک به دست آمد. با افزایش سطوح بقایای گندم، درصد نیتروژن دانه و کارآیی جذب و مصرف نیتروژن به‌طور معنی‌داری افزایش یافت، به‌طوری که کاربرد 75 درصد بقایای گندم در مقایسه با عدم کاربرد آن منجر به افزایش کارآیی جذب نیتروژن در گندم تا 2/62 درصد شد. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می‌رسد که در مناطق خشک و نیمه‌خشک کشور، کاربرد بقایای گندم همراه با خاک­ورزی کاهش‌یافته می‌تواند در افزایش بهره­وری و کارآیی استفاده از نیتروژن مورد توجه قرار گیرد.